O tak zdane
Daremne żale pochodzą ze zbioru Album pieśni i są wierszem stroficznym (cztery zwrotki). Posiadają rymy parzyste, dokładne. Wersy rymują się krzyżowo: ab ab, przy czym rymy aa to rymy męskie, a rymy bb to rymy żeńskie. W szesnastu linijkach tekstu na przemian występują wersy ośmio- albo siedmiozgłoskowe (pierwszy i trzeci wers liczą po osiem sylab, a drugi i czwarty po siedem).
Wiersz, należący do liryki pośredniej, ma charakter apelu do starszego pokolenia (romantyków) o włączenie się do życia i działalności młodszej generacji. Poeta zachęca w nim do sięgania po nowe życie. Odbiorcą-adresatem jest więc cała generacja.
Utwór stanowi także przykład dyskusji, prowadzonej na temat dwóch przeciwstawnych wizji świata: romantycznej i pozytywistycznej. Dyskurs jest skutkiem zestawienia przeszłości i przyszłości, nowości i tradycji, pokolenia współczesnego autorowi i tego, które nadejdzie po nim. Dychotomiczna konstrukcja świata przedstawionego umożliwia ujawnienie przez podmiot liryczny swego zdania na temat rzeczywistości.
Treść utworu, traktująca o przemijaniu i konieczności pogodzenia się z upływem czasu, stanowi pretekst do refleksji nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Choć autor nie ukrywa sentymentu do przeszłości, nie czyni tego także, jeśli chodzi o akceptację nieuchronności przemian i postępu. W wierszu wielokrotnie podkreśla przymus kroczenia z duchem czasu, oddając dar mądrości temu, który potrafi zaakceptować przemiany i skierować się w stronę tego, co nowe, a nie:
W uwiędłych laurów liść / Z uporem stroić głowę.
W pierwszej strofie Asnyk rozprawia się ze złudzeniami romantyków, które uważa za przeżytek. Porusza problem idei postępu, która na stałe eliminuje przeżyte kształty, nie pozwalając czemuś, co minęło - powrócić do istnienia. Na nic się zdadzą starania i złość, wszystko jest i tak przesądzone. Człowiek jest bezsilny wobec praw czasu i rozwoju nauki. W tej części wiersza podmiot liryczny wyraźnie zwraca się do ludzi mu współczesnych. Czytamy: Świat wam nie odda oraz Wy nie cofniecie. Zastosowanie zaimków osobowych i bezpośrednich zwrotów do czytelników w drugiej osobie liczby mnogiej sugeruje odbiorcę zbiorowego i jeszcze bardziej podkreśla rolę pozytywistycznego pokolenia, które powinno być świadome dziejowego momentu i przemian zachodzących w epoce.
Z kolei druga strofa traktuje o sile ludzkiej myśli, której nic - ogień ani miecz - nie zdoła powstrzymać. Jedynym pewnikiem jest to, że świat pędzi naprzód, nie ogląda się wstecz i nie cofa. Poeta zwraca uwagę na fakt, że ideały ojców już się przeżyły i powinny ustąpić miejsca poglądom nadchodzącego pokolenia zgodnie z prawem rozwoju. Asnyk ostrzega także, że ludzie kurczowo trzymający się przeszłości są żałośni w swoim zacietrzewieniu i uporze. Żyją w przeszłości, która już nigdy nie będzie elementem rzeczywistości.
W następnej zwrotce podmiot liryczny odwołuje się do klęski powstania styczniowego. Jeśli nie możemy się z nią pogodzić, to przynajmniej przyjmijmy do wiadomości, że przegraliśmy i postarajmy się żyć dalej. Asnyk nakazuje i ostrzega zarazem:
Trzeba z żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe...
Ciągłe rozpamiętywanie nic nie da, nie przywróci życia zabitym, nie wróci świata sprzed epoki rozbiorów, nie poprawi naszego losu w danej chwili. Asnyk informuje, że nadszedł czas patrzenia w przyszłość, czerpania z niej wszystkiego, co nam potrzebne i co pomoże zmagać się z rzeczywistością.
Czwarta, końcowa strofa pełni funkcję podsumowania i ma najbardziej dramatyczny charakter.
Wiersz, należący do liryki pośredniej, ma charakter apelu do starszego pokolenia (romantyków) o włączenie się do życia i działalności młodszej generacji. Poeta zachęca w nim do sięgania po nowe życie. Odbiorcą-adresatem jest więc cała generacja.
Utwór stanowi także przykład dyskusji, prowadzonej na temat dwóch przeciwstawnych wizji świata: romantycznej i pozytywistycznej. Dyskurs jest skutkiem zestawienia przeszłości i przyszłości, nowości i tradycji, pokolenia współczesnego autorowi i tego, które nadejdzie po nim. Dychotomiczna konstrukcja świata przedstawionego umożliwia ujawnienie przez podmiot liryczny swego zdania na temat rzeczywistości.
Treść utworu, traktująca o przemijaniu i konieczności pogodzenia się z upływem czasu, stanowi pretekst do refleksji nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Choć autor nie ukrywa sentymentu do przeszłości, nie czyni tego także, jeśli chodzi o akceptację nieuchronności przemian i postępu. W wierszu wielokrotnie podkreśla przymus kroczenia z duchem czasu, oddając dar mądrości temu, który potrafi zaakceptować przemiany i skierować się w stronę tego, co nowe, a nie:
W uwiędłych laurów liść / Z uporem stroić głowę.
W pierwszej strofie Asnyk rozprawia się ze złudzeniami romantyków, które uważa za przeżytek. Porusza problem idei postępu, która na stałe eliminuje przeżyte kształty, nie pozwalając czemuś, co minęło - powrócić do istnienia. Na nic się zdadzą starania i złość, wszystko jest i tak przesądzone. Człowiek jest bezsilny wobec praw czasu i rozwoju nauki. W tej części wiersza podmiot liryczny wyraźnie zwraca się do ludzi mu współczesnych. Czytamy: Świat wam nie odda oraz Wy nie cofniecie. Zastosowanie zaimków osobowych i bezpośrednich zwrotów do czytelników w drugiej osobie liczby mnogiej sugeruje odbiorcę zbiorowego i jeszcze bardziej podkreśla rolę pozytywistycznego pokolenia, które powinno być świadome dziejowego momentu i przemian zachodzących w epoce.
Z kolei druga strofa traktuje o sile ludzkiej myśli, której nic - ogień ani miecz - nie zdoła powstrzymać. Jedynym pewnikiem jest to, że świat pędzi naprzód, nie ogląda się wstecz i nie cofa. Poeta zwraca uwagę na fakt, że ideały ojców już się przeżyły i powinny ustąpić miejsca poglądom nadchodzącego pokolenia zgodnie z prawem rozwoju. Asnyk ostrzega także, że ludzie kurczowo trzymający się przeszłości są żałośni w swoim zacietrzewieniu i uporze. Żyją w przeszłości, która już nigdy nie będzie elementem rzeczywistości.
W następnej zwrotce podmiot liryczny odwołuje się do klęski powstania styczniowego. Jeśli nie możemy się z nią pogodzić, to przynajmniej przyjmijmy do wiadomości, że przegraliśmy i postarajmy się żyć dalej. Asnyk nakazuje i ostrzega zarazem:
Trzeba z żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe...
Ciągłe rozpamiętywanie nic nie da, nie przywróci życia zabitym, nie wróci świata sprzed epoki rozbiorów, nie poprawi naszego losu w danej chwili. Asnyk informuje, że nadszedł czas patrzenia w przyszłość, czerpania z niej wszystkiego, co nam potrzebne i co pomoże zmagać się z rzeczywistością.
Czwarta, końcowa strofa pełni funkcję podsumowania i ma najbardziej dramatyczny charakter.
